معماری گوتیک
قوم گوت
گوتیک واژه‌ای‌ست که از گوت‌ها می‌آید. قومی از ژرمن‌های ساکنِ اروپا که بی‌شباهت به بربرهای وحشی نبودند و به گفته‌ی بسیاری از مورخان: انسان‌هایی جنگ‌جو و وحشی بودند و هیچ‌کس و هیچ‌چیزی جلودارشان نبود. این قوم سالهای‌سال با امپراطوری روم در جنگ بود و سربازان این امپراطوری را چنان دچار رعب و وحشت کرده بود که بارها پیش می‌آمد، سربازان روم وقتی مقابل آن‌ها قرار می‌گرفتند، پا به فرار می‌گذاشتند… چند قرن بعد، در عصر روشنگری رنسانس، اروپایی‌ها با ساختمان‌هایی روبه‌‌رو شده بودند که یادآور جنگ‌جوهایی بود که تبدیل به کابوس اجدادشان شده بودند! بناهایی سر به فلک کشده و خوفناک که گویی نمادی از جنگ‌جوهایی وحشی و ترسناکی از گوت‌ها بودند و…
پیشینه
معماریِ دوران گوتیک متعلق به سالهای میانی قرن دوازدهم تا پانزدهم میلادی‌ست… سال‌هایی که رعب و وحشت بر مردم حاکم بود و همه‌چیز، هه‌چیز، همه‌چیز در اختیار کلیسا و مردان‌اش بود. برای بررسی معماری این دوران باید در ابتدا نگاهی انداخت به طرز فکر تصمیم‌گیرنده‌ها وحاکمان آن دوران و فلسفه‌ی آن‌ها در مواجهه با پدیده‌ی هنر. هنر در اختیار کلیسا بود و هیچ‌کس حق نداشت بیرون از کلیسا فعالیت هنری داشته باشد. این تصمیم برای این بود: هنر متعلق به خداوند است و باید در مکانی که که متعلق به اوست، انجام شود.
می‌گویند: مردی در خانه‌اش، روی دیوار، تصویر یک سیب را کشیده بود. خبر به کلیسا رسید و آن مرد، سریعا دست‌گیر و به دادگاه تفتیش عقاید برده شد… اعتراف کرد و اعدام شد! دادگاه تفتیش عقاید، اهرم اعمال فشار به مردم بود و با روز‌های وحشت‌ناکی از قربانی‌های خود اعتراف می‌گرفت و پس از اعتراف اعلام می‌کرد ک شما آمرزیده شده‌اید و اعدام… طوری که می‌گویند در تمام سال‌هایی که این دادگاه در سرتاسر اروپا دایر بود، بیش از بیست میلیون نفر را گناه‌کار شناخت و اعدام کرد! بله؛ بیست میلیون نفر فقط و فقط برای بیان عقیده‌شان اعدام شدند!
معماری در دوران گوتیک
معماری در این دوران سیاه، تنها نقطه مثبت و درخشان گوتیک است. از آن‌جایی که همه‌چیز به کلیسا ختم می‌شد، معماری را هم باید در ساخت کلیساهای این دوره جست‌وجو کرد. تا قبل از این دوران، کلیساها مقل قلعه‌های سنگی ساخته می‌شدند: دوران رمانسک (دوران پیش از گوتیک)، کلیساها از نظر معماری، وجه خاصی نداشتند و شبیه به قلعه‌ای بودند که هیچ‌گونه خلاقیتی در ساختش به کار نرفته بود، اما در دوران گوتیک، همه‌چیز فرق داشت و داستان خودش را داشت: از آن‌جایی که ترس و وحشت، حرف اول را در این دوران می‌زد، مردان خدا (کشیش‌ها) مکانی را می‌خواستند که مردم را بترسانند و آن‌ها را مقابل خدای‌شان، حقیر و کوچک جلوه دهند! برای فروختن بهشت و خریدن جهنم، کلیسایی می‌خواستند که آدمها را بترساند و تحت تاثیر قرارشان دهد!
مشخصه‌های معماری گوتیک
طاقهای نوک تیز و پنجره‌های رنگین تنها بخشی از ویژگی‌های به کار گرفته شده در این سبک از معماری است. معماران رومانسک در پوشاندن سقف‌های نیم دایره‌ای با اشکالات زیادی مواجه بودند، اما معماران گوتیک مشکل را با استفاده از قوس‌های نوک تیز و با زوایای مختلف برطرف کردند. با استفاده از امکانِ جدیدِ قو‌س‌هایِ نوک‌تیز، طاق‌سازی انعطاف پذیرتر شد و حتی با آن می‌شد برای پوشاندن فضاهای نامنظم نیز از طاق و تویزه استفاده کرد. فضاهای دراز و باریک اینک می‌توانست برای اولین بار با طاق و تویزه پوشانده شوند. ابتکاری که به طور موفقیت آمیز رشد معماری گوتیک را جلو انداخت: پیدایش شیشه های رنگی بود. شیشه های رنگی موجب پیدایش پنجره های بزرگ و بی سابقه ای شد که تا پیش از آن وجود نداشت. نور با عبور از این پنجره های رنگی، داخل بنا پخش می شد و فضاسازی عجیب غریبی را خلق می‌کرد. حالا با ترکیبِ طاقهای نوک تیز، پوشاندن فضاهای مستطیل شکل، طاق و تویزه، استفاده از پشت بندهای آزاد و شیشه های رنگی، معماران دوران گوتیک موفق شدند ساختمان‌های بزرگ و لاغر یک‌نواخت را با نوری یک‌پارچه مواجه و تحولی در ساخت کلیسا‌هایی با ارتفاع‌های بسیار بلند به وجود آورند که تا پیش از آن بی‌سابقه بود و حتی بعد از دوران گوتیک هم کم‌تر مشابه ای از معماری این دوران دیده شد. در کنار این ابداعات مهندسی، استفاده از تندیس _ تندیس‌سازی در آن دوران به اوج خود رسیده بود _ و استفاده‌ی آن‌ها در کلیسا و نقاشی‌های وهم‌آلود از مقدسات، همراه با نور که از ارتفاع بسیار بلندی به کف کلیسا تابیده می‌شد، هر آدمی را راضی می‌کرد که این‌جا خانه‌ی خداوند است و این‌ها (کشیش‌ها) مردان او هستند که می‌خواهند، تو را نجات دهند و در جهان پس از مرگ، خوش‌بختت کنند. حال آین‌که کشیش‌ها از خوشبخت کردن این آدمها در همین دنیا عاجز بودند…!
کلیسای جامع سنت استفان (St Stephen`s Cathedral)
کلیسای جامع سنت استفان در قلب وین قرار دارد و بسیاری از جنگ‌های تاریخی را دیده و از تمام‌شان، جان سالم به در برده است. این کلیسا در حال حاظر نماد آزادی شهر وین است.
کلیسای جامع بورگوس (Burgos Cathedral)
کلیسا جامع بورگوس متعلق به قرون وسطا و به مریم مقدس اختصاص داده شده است و به خاطر وسعت و معماری منحصر به فرد، مشهور است. کلیسای جامع بورگوس متعلق به سال ۱۲۲۱ میلادی است و یکی از بناهای مشهور دوران گوتیک به شمار می‌رود.
کلیسای جامع ریمز (Reims Cathedral)
کلیسای جامع ریمز، محل تاج‌گذاری پادشاهان فرانسه بوده است. این کلیسا در سالهای پایانی قرن ۱۳ میلادی تکمیل شده است.
کلیسای جامع میلان (Milan Cathedral)
کلیسای جامع گوتیک میلان، بسیار بسیار بزرگ و استادانه ساخته شده است؛ آن هم درست در میدان اصلی میلان… این بنا یکی از بزرگترین و معروف‌ترین کلیساهای گوتیک در جهان است. جالب است که ساخت کلیسای جامع میلان بیش از ۵ قرن طول کشیده است !
کلیسای جامع سویل (Seville Cathedral)
کلیسای جامع سویل در محلی از مسجد بزرگ المُحَد و برای نشان دادن قدرت سویل ساخته شده است. این بنا، بزرگترین کلیسای گوتیک و سومین کلیسای بزرگ در جهان است که سازندگان‌اش از ستون‌ها و عناصر مسجد استفاده کردند.
صومعه نیویورک (York Minster)
صومعه نیویورک یکی از دو کلیسای بزرگ گوتیک در کنار کلیسای جامع کلن است. کلیسایی که ساخت‌اش بیش از ۵۰ سال زمان برد. نکته‌ی قابل توجه در مورد این کلیسا: پنجره‌ی شرقی آن است که بزرگترین وسعت رنگ‌آمیزی شیشه در میان ساختمان‌های قرون وسطایی در تمام جهان است.
سانتا ماریا دل فییور (Santa Maria del Fiore)
کلیسای سانتا ماریا دل فییور در سال ۱۲۹۶ به سبک گوتیک آغاز شد و در سال ۱۴۳۶ به پایان رسید. سانتا ماریا دل فییور، کلیسای جامعِ زیبای فلورانس و نمادی از شهر است. خارج کلیسا تابلوهای سنگ مرمر رنگارنگ با سایه هایی از رنگهای سبز و صورتی و با مرزهای سفید وجود دارند. این بنا یکی از بزرگترین کلیساهای ایتالیا است که بزرگترین گنبد آجری دنیا را دارد.
